Blog 6: Water, de sleutel tot gezond groen

Zonder water geen stedelijk groen. Niet zo vreemd dus dat water centraal staat in de vergroening van het Stadhuisplein. Lees in deze blog wat de rol van drink- en regenwater is in dit project.

Feiko-Jan Zuidema, Technisch Adviseur Watercirculariteit bij de Koninklijke Ginkel Groep, heeft de rol om waterstromen op het plein inzichtelijk te maken. Hij vertelt over dit deel van het project.

Waarom is een goede waterhuishouding zo belangrijk voor de vergroening van het Stadhuisplein?
Water is de belangrijkste bouwsteen voor vergroening. Dit is bekend, maar hoe tonen we dit ook aan? Wat is de invloed van water op bijvoorbeeld de lokale temperatuur en het planten- en dierenleven? Hoe kunnen we het gebruik van (drink)water verminderen? Ook hopen we dat er met het groen minder regenwater wegstroomt naar het riool. 

Hoe volg jij de verschillende waterstromen?
Ik kijk hoeveel drink- en regenwater we los van elkaar gebruiken voor het watergeven aan de planten (ook wel irrigatie genoemd). Om dit te meten zijn er sensoren in het irrigatiesysteem aangebracht. Ook houd ik de neerslag (van regen) op het plantvak en later ook de neerslag op het Stadhuis in de gaten. 

Maar we kijken niet alleen naar regenwater, het is ook belangrijk dat we meten wat de planten aan water verdampen. En we kijken hoeveel regenwater er valt op het plantvak en hoeveel water er wegstroomt naar het riool in de oude en nieuwe, groene situatie. Al deze metingen vat ik samen in een overzicht. Daarmee kunnen we goed zien hoe de waterbalans op het plein is en wat de bijdrage is aan vergroenen, aangepast aan klimaatverandering (klimaatadaptief).

Wat is er zo uniek aan het watersysteem? 
Het bijzondere zit niet in het systeem zelf, maar in de manier waarop we het in de toekomst gebruiken voor het hele centrum. Dat maakt het uniek. Gemeente Alphen aan den Rijn neemt met dit project actie om regenwater op te vangen in het hele stadscentrum en in een centrale waterberging op te slaan voor gebruik in droge periodes. 

Door het regenwater van alle daken te verzamelen kan de gemeente veel geld besparen. Met een tweede watersysteem brengen we het regenwater naar de plekken waar dit nodig is. Het is goedkoper om één groot systeem aan te brengen dan veel verschillende, kleine wateropvangsystemen. Daarmee wordt het voor eigenaren van gebouwen zoals winkels en kantoren, een stuk makkelijker om hun gevels en daken te vergroenen. Dat betekent ook dat het vergroenen van het stadscentrum sneller kan gaan. 

Waarom is het belangrijk dat we nieuwe watersystemen bedenken voor ons stedelijk groen?
Door klimaatverandering komt extreem weer vaker voor. Het Alphense stadscentrum is nu al tijdens warme dagen een hitte-eiland. En het risico van wateroverlast en droogte neemt ook nog eens toe. Dat is een bedreiging voor de leefbaarheid in de binnenstad, maar zorgt ook voor extra schade aan gebouwen en de natuur.

De huidige systemen maken gebruik van drinkwater. Dit is niet meer van deze tijd, want we moeten zuiniger omgaan met ons drinkwater. Waterbedrijven waarschuwen steeds opnieuw voor mogelijke tekorten vanwege klimaatverandering en doordat we steeds meer water gebruiken. Ons drinkwater komt verder in gevaar door bijvoorbeeld daling van het grondwater en de aanwezigheid van vervuilende stoffen, zoals PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen), nitraat, pesticiden, medicijnresten en ook door zoutwaterindringing. Het belang van waterberging op de juiste plaats en beter gebruik van regenwater wordt hierdoor steeds belangrijker, vooral ook voor vergroening.

Het project loopt nu al even en het nieuwe groen is goed gegroeid. Zijn er alle interessante resultaten?
Uit het volgen van de effecten blijkt al dat de neerslag in de periode van januari tot en met mei groter is dan de verdamping van de beplanting. Van juni tot en met begin augustus nam de verdamping toe en was er minder neerslag. Hierin gaat het centrale systeem van het gehele stadscentrum een grote rol spelen, namelijk het opslaan van overschotten en opvangen van de watertekorten. Normaal gesproken zouden we water moeten geven, maar dit zouden we bijvoorbeeld vaker kunnen uitstellen als er een regenbui wordt voorspeld. 

Wat kunnen we op langere termijn verwachten? 
Momenteel draait het systeem nog volledig op drinkwater. Na de koppeling met het regenwatersysteem wordt het onderzoek nog interessanter, want dan kunnen we gaan zien wat dit tweede systeem bijdraagt aan de vergroening van het stedelijke gebied en aan het besparen van drinkwater. De data die we nu verzamelen op basis van drinkwater is een goede start om het effect van regenwater nog beter te kunnen meten. Op lange termijn hopen we meer inzicht te krijgen in de balans van het watersysteem en hoe we deze slimmer kunnen inrichten voor de vergroening, verkoeling en het verhogen van de biodiversiteit.

Is er iets waar bewoners en bezoekers op kunnen letten? Kunnen ze zelf iets zien van het watersysteem? 
Het nadeel van watersystemen is dat ze niet echt te zien zijn, omdat het water via dichte buizen, tanks en leidingen wordt getransporteerd. Het systeem zullen mensen vooral moeten gaan zien in de gezonde beplanting, een koel en plezierig plein om te zijn en meer planten- en dierenleven.

Samenwerking met lokaal bedrijf
Gemeente Alphen aan den Rijn werkt in dit onderzoeksproject samen met verschillende organisaties en bedrijven. Het bijzondere watersysteem voor het Stadshuisplein is gebouwd door Mastop Totaaltechniek. Dit bedrijf ontwikkelt voor de hele stad een systeem met op twee plaatsen ondergrondse waterberging. Het ‘hart’ van het systeem, met de computer, zit onder het stadhuis en de bibliotheek.

Rondleiding en presentatie groenproject
Zo nu en dan worden rondleidingen met presentaties gegeven langs het groen, waarbij een kijkje achter de schermen ook mogelijk is. Ben je benieuwd naar dit project en de systemen hierachter? Stuur ons dan een mail. Bij voldoende deelnemers organiseren we weer een rondleiding.

 

>> terug naar overzicht blogs Eco-Systeem-Stad