Blog 4: Een groene stad is 'cool'
Zorgt meer groen in de stad ook echt voor meer koelte tijdens warme dagen en hittegolven? De eerste metingen zijn gedaan, wat levert het groen ons op? Je leest het in deze 4e blog.
Bij het vergroenen van het centrum van Alphen aan den Rijn zijn voor de verschillende zogenaamde ecosysteemdiensten belangrijk (klik op de link voor uitleg ecosysteemdiensten). Lagere temperaturen in de zomer, schaduw en aangenamer maken van het centrum zijn belangrijke redenen voor het nieuwe groen.
Het wordt steeds warmer
Volgens een recent onderzoek in opdracht van Stichting Steenbreek vindt bijna de helft van de Nederlanders het regelmatig te warm in hun tuin of op hun balkon. Dit komt door klimaatveranderingen en hittegolven, maar ook door de verstening van veel tuinen (veel tegels, weinig bomen, struiken en planten), waardoor de warmte nog meer merkbaar is. Ook in het centrum van Alphen aan den Rijn kan het in de zomer behoorlijk warm worden. Asfalt, stenen en de glazen gevel van het stadhuis versterken de hitte door uitstraling en weerkaatsing. Bij de glazen gevel worden soms temperaturen van boven de 60 graden Celsius gemeten.
Bomen en groen verkoelen
Bomen en andere plantengroei zorgen voor plaatselijke verkoeling. Vooral bomen geven schaduw, maar ook planten verlagen de temperatuur door verdamping. Op die manier wordt de luchtvochtigheid hoger en voelt het aangenamer. Denk aan een supermarkt die de groente- en fruitafdeling vernevelt. Ook daar voelt het vaak lekker koel.
De eerste metingen: 10-15 graden verschil!
Zoals beschreven in de eerste blog over de vergroening van het Stadhuisplein houdt het projectteam goed in de gaten wat de invloed is van het nieuwe groen. Onderzoekers Roy Molenaar en Shannen Dillen van Wageningen Environmental Research deden op een warme en zonnige dag in september 2023 temperatuurmetingen op drie locaties: twee op het Stadhuisplein en een op het nabijgelegen (en sterk ‘versteende’) Rijnplein. Ook maakten Shannen en Roy opnames met een warmtecamera. De metingen en beelden geven aan dat het groen al direct effect heeft. Het verschil tussen de meest versteende en meest groene meetpunten kan wel oplopen tot 10 tot 15 graden.
Op de foto hierboven zie je de drie meetpunten:
A) groenstrook, B) volwassen rode beuken, C) versteend plein
Lokale verschillen
De meest koele plek op het Stadshuisplein is te vinden onder de volwassen beuken. In de schaduw was het daar bijna 29 graden, terwijl het buiten de schaduw van de bomen een paar graden warmer was. Ook waren er koele plekken met maar net 25 graden. Op de warmtebeelden is goed te zien dat de glazen wand van het gemeentehuis maar liefst 20 tot 30 graden warmer is. Ook het nieuwe groen op het Stadhuisplein helpt al mee voor de verkoeling. Het verschil tussen dit groen en de bestrating in de zon is zo’n 4 graden, terwijl het verschil in de schaduw wel 8 graden kan zijn. Op een hete dag kan een paar graden temperatuursverschil al veel betekenen voor de bezoeker.
Glazen gevel gemeentehuis tot 30 graden warmer
Uitleg foto temperatuurmeting
Op de foto links zijn de temperatuurverschillen tussen de boom en het gemeentehuis goed te zien. Hoe roder het beeld, des te hoger de temperatuur. Het rood op deze foto is de glazen wand van het gemeentehuis en heeft maar liefst een temperatuur van 51 graden, terwijl de boom zelf (geel, groen en blauwe kleuren) rond de 25 graden is.
Meer verkoeling in het verschiet
Zowel de oudere beuken, en ook het nog nieuwe groen op het Stadhuisplein leveren een belangrijke bijdrage aan verkoeling en aanpassing om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Bij de verdere ontwikkeling van het groen verwachten we dat de verkoeling verder toeneemt. De bomen en struiken in de nieuwe groenstroken worden bijvoorbeeld groter en zullen meer schaduw en verdamping bieden. Maar daarvoor is het van belang dan de planten gezond en sterk blijven. Daarvoor is een slim en handig systeem opgezet dat zorgt voor de bewatering. Hierover lees je meer in een volgende blog.